Maria Mirecka-Loryś skończyła 100 lat

Jubileusz 100. urodzin obchodziła Maria Mirecka-Loryś, zasłużona działaczka podziemia narodowego w latach 1939-1945, komendant główny Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet, członkini ZG Związku Polek w Ameryce oraz dyrektor Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej. Uroczystości odbyły się 6 lutego w Racławicach koło Niska.

 W kościele w Racławicach odprawiono uroczystą mszę, którą koncelebrował ks. bp. Krzysztof Nitkiewicz wraz z ks. kanonikiem Janem Kądziołką. Przed nią p.o. Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk uhonorował Jubilatkę medalem „Pro Patria” oraz wręczył jej pamiątkową szablę. Podczas tej uroczystości powiedział: -  Jest Pani uosobieniem naszej historii, niedoścignionym wzorem miłości do Boga i Ojczyzny oraz drugiego człowieka. Dziękujemy Pani za wszelkie dobro, jakie Pani czyniła i czyni. Życzę Pani w imieniu Rządu Rzeczpospolitej Polskiej i swoim tak wiele sił, energii i zdrowia jak dotychczas oraz powodzenia w Pani działalności. Zasłużona kombatantka została też honorowym obywatelem Miasta Stalowa Wola.

Maria Eleonora Mirecka-Loryś - urodziła się 7 lutego 1916 w Ulanowie. Jest siódmym z ośmiorga dzieci Dominika Mireckiego i Pauliny ze Ścisłowskich. Z rodzicami i siedmiorgiem rodzeństwa do piątego roku życia mieszkała w Ulanowie. W 1921 r. rodzina przeniosła się do Racławic koło Niska. Tu, w 1937 r. ukończyła gimnazjum. Po czym studiowała na Wydziale Prawa na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Wstąpiła do Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska. Po wybuchu wojny zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Wiosną 1940 roku została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, później całego NOWK Okręgu Rzeszowskiego. Równocześnie była kierownikiem sekcji kobiecej w Zarządzie Okręgu Rzeszowskiego SN i kurierką Komendy Głównej NOW. Po scaleniu NOW z AK, awansowana na stopień kapitana, kierowała Wojskową Służbą Kobiet w rzeszowskim Podokręgu Armii Krajowej. Wiosną 1945 roku została Komendantką Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.

W 1943 r. uczestniczyła w konspiracyjnym odnowieniu ślubów na Jasnej Górze, które w maju 1936 r. podczas pielgrzymki złożyła polska młodzież akademicka. W 36 osobowej grupie młodzieży Maria Mirecka reprezentowała Lwów, a obecny tam Karol Wojtyła, który reprezentował Kraków.

 Po zakończeniu wojny wznowiła studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. 1 sierpnia 1945 r. została aresztowana w Nisku. Na wolność wyszła 1 września 1945 r., na mocy amnestii. Zagrożona ponownym aresztowaniem, w grudniu 1945 roku opuściła Polskę i z grupą kilkunastu działaczy narodowych dotarła do obozu II Korpusu gen. Władysława Andersa pod Ankoną. Tam poznała swego późniejszego męża, oficera rezerwy, Henryka Lorysia, z którym w październiku 1946 r. wyemigrowała do Anglii. W styczniu 1952 r. z rodziną wyjechała do USA, najpierw do Toledo w stanie Ohio, a w 1954 r. do Chicago. Tam zaangażowała się w pracę w organizacjach polonijnych. Działała m.in. w Stronnictwie Narodowym, była członkiem ZG Związku Polek w Ameryce oraz Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej. Przez 32 lata była redaktorem „Głosu Polek”, organu Związku Polek w Ameryce. Od lat 70. XX wieku jest zaangażowana w pomoc dla Polaków na dawnych Kresach. W grudniu 1999 r. została wiceprzewodniczącą Rady Naczelnej Stronnictwa Narodowego. Współpracuje z polonijnym radiem w Chicago, dla którego nagrywa cotygodniowe felietony z cyklu „Otwarty mikrofon”.

 Jest autorką 2. tomu „Historii Związku Polek w Ameryce” [od 1938 do 1958 roku] i książki „Odszukane w pamięci. Zapiski o rodzinie, pracy, przyjaźni”. W 2014 roku został zrealizowany film dokumentalny o Marii Mireckiej-Loryś pt. „Szkic do życiorysu” w reż. Ewy Szakalickiej.

*****

Maria Mirecka-Loryś, działaczka podziemia niepodległościowego w latach okupacji niemieckiej została odznaczona przez prezydenta Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. – Pani Maria to postać niezwykła. Od 1937 roku w Młodzieży Wszechpolskiej, w czasie wojny zaangażowana w działalność konspiracyjną, po wojnie prześladowana przesz UB musiała wyemigrować do USA – mówił po uroczystości, na konferencji w Sejmie Robert Winnicki, prezes Ruchu Narodowego.
Maria Mirecka-Loryś podczas okupacji walczyła w podziemiu pod pseudonimem „Marta”. Po wojnie aresztowana przez bezpiekę, była brutalnie przesłuchiwana i osadzona w więzieniu. Wyszła na mocy amnestii. Zagrożona ponownym aresztowaniem, opuściła kraj. W latach 50. wyemigrowała do USA i osiedliła się w Chicago.

W piątek prezydent Andrzej Duda odznaczył Marię Mirecką-Loryś Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.