Litwa zaskoczyła nas od pierwszych chwil. Dobrą jakością dróg. Do Wilna dotarliśmy więc w samo południe i zakwaterowaliśmy się w Domu Polskim „Pan Tadeusz”. Jak to brzmi po litewsku: pokazujemy na zdjęciu.

Głośna, skoczna muzyka wywabiła nas z apartamentu (pokój dla 2 osób... 38 Euro! Za dobę. Ale jaki pokój? Dobre 30 m kwadratowych z lodówką, telewizorem, rano do tego śniadanie przy szwedzkim bufecie – do wyboru, do koloru i ile kto potrafi wchłonąć!). Okazało się, że w dwóch, obszernych wielce salach odbywają się tzw. poprawiny. Ślub pary Polaków (Pan Młody z polsko-litewskiej rodziny) odbył się dzień wcześniej. Zaproszono nas do wspólnej zabawy i weselnego jadła. Młodzież tańczyła z werwą – niestety w ruchu zdjęcia nie wyszły mi ostro, ale dwa pokazuję na dowód wspaniałej zabawy.

Na Litwie – w Wilnie zaliczyliśmy pierwsze polonijne spotkanie. Redakcja programu, który co tydzień oglądamy na TV Polonii ma swoją siedzibę również w „Panu Tadeuszu”. Biuro i studio telewizyjne. Bardzo nam się tam podobało, poznaliśmy też część redakcji przy pracy – o tym, że robią dobry program wiemy od lat. Nie bez powodu redaktor naczelna Edyta Maksymowicz otrzymała Złotą Sowę w kategorii MEDIA przed dwoma laty. Także miło było spotkać się z Jej zastępcą Walentym Wojniłło, który również gościł na rozdaniu Złotych Sów w Wiedniu. Tym razem to my gościliśmy u naszych Przyjaciół.

Dzięki Edycie Maksymowicz mieliśmy możliwość zwiedzania miasta pod opieką Anny Adamowicz – wspaniałej, profesjonalnej przewodniczki, która także prowadziła w tym roku konferansjerkę na Festiwalu Kultury Kresowej w Mrągowie, który oglądałam na własnym ekranie telewizora. Pani Anna poświęciła nam cały dzień na wycieczkę po starym i nowym Wilnie. Miejscach znanych nam z historii, opowieści rodziców, krewnych, znajomych. Ponieważ byłam tam po raz pierwszy, konfrontowałam rzeczywistość z zasłyszanymi opiniami. Nie zawsze mi się zgadzało. Narosło przez lata wyobrażenie o mieście, polityka zrobiła swoje, a ludzie żyją po prostu najnormalniej w świecie. Jedni lepiej inni gorzej. Nasz pobyt miał miejsce tuż po sławnym wydarzeniu na stadionie w Poznaniu. Nie założyłam więc koszulki z napisem POLSKA – nie chciałam nikogo prowokować. A to co stało się na stadionie to nie był – niestety – incydent. To godne potępienia i wysokiej kary wydarzenie. Już sobie wyobrażam te  reakcje, gdyby tak potraktowano polskich sportowców w Rosji... Cóż, jednym wolno więcej, innym mniej.

Wilno to przede wszystkim skojarzenie z Ostrą Bramą. Nieco inaczej sobie wyobrażałam i samą bramę i jej wnętrze - kaplicę z obrazem Matki Boskiej Ostrobramskiej. Zupełnie inaczej. Ale wrażenie ogromne.

Potem po kolei mijaliśmy liczne kościoły ze znakomitym komentarzem Anny: w Wilnie prawie z każdego miejsca, w którym się stanie widzimy przynajmniej trzy kościoły. Fakt.

O zabytkach, historii można przeczytać w wielu miejscach, książkach, Wikipedii. Teraz więc mój fotoreportaż.

Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie

Pierwszy drewniany kościół zbudowano w miejscu obecnego za panowania Władysława Jagiełły. Spłonął on w 1594 roku, został odbudowany w latach 1609-1616 i oddany pod opiekę sprowadzonym z Krakowa księżom-kanonikom laterańskim; ponownie zniszczony w 1655 roku podczas najazdu rosyjskiego.

Obecny kościół wraz z klasztorem augustianów ufundował Michał Kazimierz Pac, hetman wielki litewski i najbardziej znaczący magnat litewski drugiej połowy XVII wieku. Kościół został zbudowany według projektu krakowskiego architekta Jana Zaora, jednak kierował on pracami do roku 1672, kiedy zastąpił go najprawdopodobniej Giovanni Battista Frediani. Około 1675 zakończono budowę bryły kościoła, odprawiono w nim pierwsze nabożeństwo. Wówczas też rozpoczęły się prace dekoratorskie, których efektem były wyjątkowe sztukaterie autorstwa Pietro Perettiego oraz Giovanniego Gallego (ukończone ostatecznie w 1684), a także malowidła iluzjonistyczne Michelangelo Palloniego.

Architektura kościoła nie jest wyjątkowa – jego twórca wzorował się na kościele w Tarłowie niedaleko Opatowa. Wnętrze świątyni zdobi ponad 2 tysiące rzeźb stiukowych o tematyce biblijnej, mitologicznej i historycznej. Jednym z ciekawszych elementów wystroju wnętrza jest przepiękny kryształowy żyrandol w kształcie łodzi (jest pamiątką zatonięcia podczas transportu ołtarza głównego o kryształowych kolumnach zamówionego przez Paca we Włoszech). Oryginalnym elementem jest również, umieszczony w kruchcie, wielki bęben litewski (litaur) przywieziony przez hetmana Paca spod Chocimia po bitwie w 1673.

W kościele nie ma głównego ołtarza, w jego miejscu znajduje się obraz pędzla Franciszka Smuglewicza przedstawiający pożegnanie św. św. Piotra i Pawła, obok widoczne są cztery rzeźby proroków: Daniela, Jeremiasza, Izajasza i Eliasza, dłuta Kazimierza Jelskiego. W latach 1951-1989 kościół pełnił funkcję galerii obrazów.

Zarzecze (lit. Užupis) – teraz ulubiona moja część Wilna, na Starym Mieście i Rossie, na prawym brzegu Wilejki, na wschód od Starego Miasta i na zachód od Belmontu. Przechodząc przez niewielki most czytamy u jego początku tablicę, że wchodzimy na teren Republiki Zarzecza - republiki ludzi młodych, wolnych. To „republika” artystów. Dzielnica ma własny hymn, konstytucję, prezydenta, premiera, ambasadorów, biskupa oraz swojego patrona – Anioła Zarzecza z brązu…

Są tu też dwa kościoły, cmentarz, siedem mostów. Konstytucja Republiki Zarzecza wypisana jest na murze i można ją przeczytać skręcając w ulicę Paupio.

Konstytucja Republiki Zarzecze:

NIE ZWYCIĘŻAJ, NIE BROŃ SIĘ, NIE PODDAWAJ SIĘ

 1. Człowiek ma prawo mieszkać nad Wilenką, a Wilenka przepływać obok człowieka.

 2. Człowiek ma prawo do ciepłej wody, ogrzewania w zimie i do dachu z dachówek.

 3. Człowiek ma prawo umrzeć, ale nie jest to jego obowiązkiem.

 4. Człowiek ma prawo do błędów.

 5. Człowiek ma prawo do wyjątkowości.

 6. Człowiek ma prawo kochać.

 7. Człowiek ma prawo być niekochany, ale niekoniecznie.

 8. Człowiek ma prawo być nieznany i niewybitny.

 9. Człowiek ma prawo do lenistwa i nicnierobienia.

 10. Człowiek ma prawo kochać kota i opiekować się nim.

 11. Człowiek ma prawo opiekować się psem do końca życia (swego lub psa).

 12. Pies ma prawo być psem.

 13. Kot nie ma obowiązku kochać swego pana, ale powinien pomóc mu w trudnej chwili.

 14. Człowiek ma prawo czasami nie wiedzieć, czy ma obowiązki.

 15. Człowiek ma prawo wątpić, ale nie jest to jego obowiązkiem.

 16. Człowiek ma prawo do szczęścia.

 17. Człowiek ma prawo do nieszczęścia.

 18. Człowiek ma prawo do milczenia.

 19. Człowiek ma prawo do wiary.

 20. Człowiek nie ma prawa do przemocy.

 21. Człowiek ma prawo uświadomić sobie swoją małość i wielkość.

 22. Człowiek nie ma prawa porywać się na wieczność.

 23. Człowiek ma prawo rozumieć.

 24. Człowiek ma prawo niczego nie rozumieć.

 25. Człowiek ma prawo być różnej narodowości.

 26. Człowiek ma prawo obchodzić swoje urodziny albo ich nie obchodzić.

 27. Człowiek powinien pamiętać, jak się nazywa.

 28. Człowiek może się dzielić tym, co ma.

 29. Człowiek nie może się dzielić tym, czego nie ma.

 30. Człowiek ma prawo mieć braci, siostry i rodziców.

 31. Człowiek może być wolny.

 32. Człowiek jest odpowiedzialny za swoją wolność.

 33. Człowiek ma prawo płakać.

 34. Człowiek ma prawo być niezrozumianym.

 35. Człowiek nie ma prawa zrzucać winy na innych.

 36. Człowiek ma prawo do indywidualizmu.

 37. Człowiek ma prawo nie mieć żadnych praw.

 38. Człowiek ma prawo się nie bać.

Zabytkowa dzielnica Wilna. Przed wojną zamieszkana przez dużą społeczność żydowską. Później znana była jako ulubione miejsce bohemy artystycznej i ludzi z marginesu społecznego, wielu z nich żyje do dziś w squatach.

Obecnie Zarzecze, nazywane także wileńskim Montmartre, jest intensywnie odnawiane.

W latach 1934–1936 na Zarzeczu mieszkali Konstanty Ildefons i Natalia Gałczyńscy, tam też urodziła się córka poety Kira Gałczyńska. Na Zarzeczu urodził się także Bernard Ładysz.