Zuletzt bearbeitet 31.03.2015 11.00


Zuletzt bearbeitet 25.10.2013 21.05
HENRYK SŁAWIK – ein polnischer Wallenberg

 

 

 

 

 

 

 

Prezentacja filmu dokumentalnego

wraz z dyskusją panelową

Filmpräsentation und Diskussion zum Thema

Dyrektor Wiedeńskiej Stacji PAN, prof. dr Bogusław Dybaś przygotował prezentację filmową związaną z osobą Henryka Sławika, człowieka nazywanego bohaterem trzech narodów: polskiego, węgierskiego i żydowskiego.

Patronat nad całością objął J.E. Ambasador Węgier w Austrii Vince Szalay-Bobrovniczky, Ambasador RP w Austrii Artur Lorkowski oraz Dyrektor PAN prof. Bogusław Dybaś.

W dyskusji udział wzięli:

Prof. dr. Szabolcs Sita – Uni. Sopron, Holokaust-Institut Budapest

Doc. Mag. Dr. Heidemarie Uhl – Österreichische Akademie der Wissenschaften

Dr. Liliana Niesielska – Moderation

Na słowa szczególnego uznania zasłużyła znakomicie (jak zawsze) przygotowana do tematu i dyskusji Liliana Niesielska. Przy okazji przybycia utytułowanych gości zabłysnęła wspaniałą znajomością nie tylko języka polskiego i niemieckiego ale zadziwiła również znajomością bliskim jej językiem węgierskim. Prowadząc dyskusję po filmie ujawniła przy tym fragmenty i swojego życiorysu dotyczącego polskich losów i wędrówek wojną spowodowanych, których jest przykładem.

A oto nota biograficzna o bohaterze:

Henryk Sławik, (ur. 1894 w Szerokiej, obecnie Jastrzębie-Zdrój, zm. w 1944 w Mauthausen) – polski dziennikarz, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, w czasie wojny jeden z organizatorów pomocy polskim uchodźcom (w tym Żydom), którzy znaleźli się na Węgrzech.

Od urodzenia związany z Górnym Śląskiem, uczestnik wszystkich trzech powstań śląskich, aktywny działacz plebiscytowy. Od 1928 roku redaktor naczelny „Gazety Robotniczej”, w latach 1929-1930 radny Katowic, od 1934 członek Rady Naczelnej PPS. Długoletni poseł do Sejmu Śląskiego. Był także delegatem do Ligi Narodów oraz działaczem związkowym.

Po klęsce wrześniowej w 1939 znalazł się na Węgrzech, gdzie stanął na czele Komitetu Obywatelskiego ds. Opieki nad Uchodźcami Polskimi, potem został również mianowany delegatem Ministra Pracy Rządu RP na Uchodźstwie. Organizował pomoc dla internowanych wojskowych i dla uchodźców cywilnych, pomagał w wyjazdach na Zachód, we współpracy z delegatem węgierskiego rządu Józefem Antallem wystawiał uchodźcom dokumenty, które wielu z nich – zwłaszcza uciekającym z Polski Żydom – uratowały życie.

Pomagał także ratować żydowskie dzieci, dla których wraz z dr Józefem Antallem oraz razem z Zdzisławem Antoniewiczem, ks. prałatem dr Miklósem Beresztóczym, biskupem w Vác – ks. dr Árpádem Hanauerem, a przede wszystkim prymasem Jusztiniánem kardynałem Serédi pomógł utworzyć sierociniec w miejscowości Vác pod Budapesztem, który oficjalnie nosił nazwę Dom Sierot Polskich Oficerów. Szacuje się, że Henryk Sławik uratował życie prawie 30 000 polskim uchodźcom, wśród których było ok. 5000 Żydów.

Aresztowany w 1944 po wkroczeniu Niemców na Węgry, w śledztwie całą odpowiedzialność wziął na siebie, nie przyznając się do znajomości z Antallem. Zamordowany 23 sierpnia w niemieckim obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen. Według świadków przed śmiercią krzyknął: „Jeszcze Polska!”. Żona Henryka Sławika Jadwiga przeżyła obóz Ravensbrück i po wojnie odnalazła swoją córkę Krystynę, którą przechowała rodzina Antall.

Za ratowanie Żydów z narażeniem własnego życia Sławik został pośmiertnie w 1990 uhonorowany tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata przez izraelski Instytut Yad Vashem. Według różnych szacunków dzięki Sławikowi i jego współpracownikom ratujące życie dokumenty wystawiono pięciu tysiącom polskich Żydów, którzy w czasie II wojny światowej znaleźli się na Węgrzech.

Jego działalność na Węgrzech została opisana m.in. w książce Grzegorza Łubczyka Henryk Sławik – polski Wallenberg (Wydawnictwo RYTM, 2003), adaptacja filmowa pt. Mój tata, Henryk Sławik w reż. G. Łubczyka i M. Maldisa, (2004) zdobyła nagrodę Kryształ TV Polonia, tłumaczenie węg. A lengyel Wallenberg (Polski Wallenberg) oraz Czerwony ołówek Elżbiety Isakiewicz.

29 września 2004 roku Gimnazjum nr 3 w Jastrzębiu-Zdroju jako pierwsza szkoła przyjęło imię Henryka Sławika.

25 lutego 2010 pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego.

20 sierpnia 2010 na fasadzie kamienicy na rogu Rynku i ul. Świętego Jana w Katowicach odsłonięto tablicę pamiątkową ku jego czci.

Rondo im. Henryka Sławika w Katowicach − rondo komunikacyjne, położone w katowickiej dzielnicy osiedle Tysiąclecia.

Pod koniec lat 80. izraelski dyplomata Henryk Zvi Zimmermann przyjechał do Polski, by odszukać ślady Henryka Sławika, któremu zawdzięczał ocalenie podczas wojny. Nie dowiedział się niczego, ale fiasko swojej misji w pierwszej chwili uznał za dobry znak.

Przypuszczał, że Sławik żyje, bo o śmierci takiego bohatera Polacy musieliby wiedzieć. Ale pomylił się: Sławik nie przeżył wojny. W dodatku 40 lat po jej zakończeniu nikt w Polsce o nim nie pamiętał. I właściwie tak pozostało do dziś. W ostatnich dniach, po 60 latach milczenia, ukazały się równocześnie dwie książki mu poświęcone. Czy "Polski Wallenberg" Grzegorza Łubczyka i "Czerwony ołówek" Elżbiety Isakiewicz odświeżą pamięć o jednej z naj-piękniejszych polskich postaci czasu wojny?"

W 2004 roku powstał film dokumentalny "Henryk Sławik - Polski Wallenberg" wg. scenariusza i w reżyserii Marka Maldisa i Grzegorza Łubczyka. Ten właśnie film był prezentowany w Wiedeńskiej Stacji PAN.

Jadwiga Hafner

Kontakt



Zuletzt bearbeitet 10.10.2013 13.50
Linki