Zuletzt bearbeitet 31.03.2015 11.00


Zuletzt bearbeitet 18.02.2014 10.15
Melomaniac Corner+ w Strenge Kammer

 

 

 

Taneczne misterium wody i mąki

Świetni  artyści z Polski

w Porgy & Bess 

 

 

W wiedeńskim jazzowym klubie „Porgy & Bess” na Riemergasse 11 wziąłem udział w niebywale intelektualnie i artystycznie nośnym misterium. Stało się to w sobotni wieczór, 15 lutego 2014, kiedy w bocznej sali klubowej wystąpiło trio muzyków: Piotr Łyszkiewicz (saksofony), perkusista Josef Klammer z Grazu oraz gitarzysta Piotr Zabrodzki z Warszawy. Tworzyli doskonałe zharmonizowane melodycznie tło do występów Jana Nykiela z Wrocławia, tancerza związanego z Teatrem Capitol z nadodrzańskiej metropolii.

Nie lubię osobiście angielskiego słowa „performance” określającego oficjalnie to, co zobaczyliśmy w trakcie godziny na zaimprowizowanej kwadratowej powierzchni 5 x 5 m w nieefektownej salce. „Performance” oznacza ledwie „przedstawienie, wyczyn”, a to, co pokazał młody Jan Nykiel było dla mnie czystym misterium, czyli celebrowaniem nie nazwanej po imieniu religii w świątyni, będącej akurat nowoczesnym klubem w swej zewnętrznej powłoce.

Jan Nykiel zaczyna rozgrzewkę, ubrany w długie spodnie i kurtkę. Tańcząc, zaczyna się rozbierać, porzucając tłumiące jego ruchy elementy odzienia. Przy bardzo awangardowej muzyce, tworzonej fizycznie blisko jego ciała, powtarza wielokrotnie tancerz na początku po polsku jedno zdanie: „Kiedy byłem młody, chciałem ratować ludzi”. To jest nikły klucz do interpretacji tego, co potem on wytwarza swą rewelacyjną sztuką ruchu, dynamizmu, poświęcenia się. Milcząc cały czas potem, przemawia do nas niemal wszędzie klarownym językiem swej sztuki. Jego refrenem są drgawki całego ciała – cierpiącego, pragnącego dać z siebie jak najwięcej. Dla kogo? Dla ludzi. Zatem motyw prometejski. Jest Prometeuszem, sięgającym po niebiańskie światło, by przekazać je ludziom tkwiącym w ciemności i zimnie.

Już nie jest w spodniach i w kurtce. Zostaje jedynie w beżowych obcisłych spodenkach i białej koszulce gimnastycznej. Później i ją zdejmuje. Jest spocona jak jego ciało, nie szczędzące sił! Jest prawie nagi. Ma na scenie dwa rekwizyty, bardzo ważne: wodę i mąkę w prostych naczyniach metalowych. Domyślam się, iż woda była symbolicznie posolona. W ten sposób docieramy do interpretacyjnego klucza „islam”. Przy meczetach, na minarecie są umieszczone wysoko trzy kule, symbolizujące trzy najważniejsze rzeczy niezbędne do życia: wodę, sól oraz mąkę! Jan Nykiel też krąży zafascynowany (a publiczność wzrokowo z nim razem) wokół tych symboli życia, mającego uniwersalia wspólne wszystkim: każdy chce mieć do dyspozycji ważne do przeżycia elementy: wodę, mąkę i sól. Tancerz wydobywa głębokie humanistyczne treści z tak błahych rekwizytów, jakimi są wspomniane dwa błyszczące garnki. Tkwi w tradycji teatro povero i starej filozoficznie cudownej magii teatru. Jego ekspresywna sztuka stanowi hołd dla szeroko pojmowanego humanizmu, przekazywanego przez niego ruchem. Ruchem nieokiełznanym, tworzącym, zmęczonym, hektycznym, spastycznym, rachitycznym, oczyszczającym, dramatycznym i narzucającym multum interpretacji.

Niemal nagi krąży kapłan symboli wokół nas. Ogarnia nas Jan Nykiel swą niemą sztuką, przemieszaną oczywiście niezbędną pantomimą. Jest chorym drzewem stopniowo reagującym na coraz mocniejsze forte świetnie akompaniujących muzyków. Walczy z życiem o życie. Wpatruje się w kopczyk mąki przed nim, pragnąc ocenić trudy tworzenia. Smaruje swe ciało mąką. Męka przez mąkę? Altowy saksofon podkreśla jego zmagania siewcy – mianowicie Nykiel zaczyna siać mąkę pod swoimi bosymi nogami! Wspaniały symbol odwrócenia znanego porządku: sieje się ziarno, by uzyskać mąkę. Tancerz-kapłan organicznej pracy odwraca cykl: sieje mąkę, by zebrać abstrakcyjne ziarno. Już choćby dla tego pomysłu inscenizacyjnego warto było przyjść do wiedeńskiego klubu, by przeżyć zamysły twórcze Jana Nykiela!

Tańcząc nerwowym rytmem silnie synkopowanym, reumatycznie wyginając palce,  przygotowuje się do dalszych czynów. Jest nie tylko Prometeuszem, wykradającym bogom ogień dla ludzi, nie tylko Atlasem, pragnącym udźwignąć ciężar obowiązków, lecz również cyklopem, znającym koszmar harówki na ziemskim padole.

Nykiel przystępuje do rytuału błogosławienia wody i mąki. Zakleja sobie oczy ciastem ad hoc, czyli prymitywną mieszanką wody i mąki. Jego człowieczy trud zaczyna mieć wymiary nadludzkie. Jego gra krąży między niebem a ziemią! Prześwituje tu wielka metafora hołdu dla wysiłków człowieka – wszystkich nas. Tym bardziej solidaryzujemy się z nim, gdyż jest niemal nagi – stworzony krucho kontrastywnie do niebotycznych czynów...Jak my...

Kiedy się „samookaleczył”, gdyż nic nie widzi przez glinę wodomąki, towarzyszy mu orgiastyczne apogeum muzyki – doskonała harmonia formy i treści w tym świetnym z wielu względów spektaklu. Nykiel-człowiek szuka po omacku solidarności. Narazie jest zranionym ptakiem, nie potrafiącym sobie samemu  poradzić. Oślepiony, pełzając, zniżając się do poziomu ziemi,  szuka resztek aktywności a w najlepszycm przypadku – odrobiny szczęścia. Jego głowa gwałtownie drży. Aktor-tancerz-kapłan jest ofiarą naszej bezbrzeżnie chaotycznej, gorączkowej cywilizacji. Drgawki wzmagają się – Nykiel porusza się patologicznie, nieestetycznie. Jedynie saksofon à la Garbarek towarzyszy mu w zmaganiach z materią życia. Nykiel odkleja warstwę „gliny”. Zaczyna widzieć i przygotowywać się do dalszej walki, do drugiego etapu, smarując sobie nogi mąką. Parafrazuje w tym niezapomnianym spektaklu, dzięki swojemu indywidualnemu językowi artystycznemu, transcendentalne elementy w ludzkich zmaganiach (the performances?) naszego żywota. Janowi Nykielowi można podziękować za wspaniały solowy występ w Wiedniu i życzyć mu dalszego rozwoju i sukcesów na jego młodej drodze życia. Brawo!

Wiesław PIECHOCKI, Wiedeń, luty 2014

Fotos Autor

Porgy & Bess, 15.02.2014,   Wiedeń

Lutowe wydanie cyklu Melomaniac Corner+ będzie małą niespodzianką. Tym razem w artystycznym spotkaniu wezmą udział dwaj muzycy i tancerz.

Piotr Łyszkiewicz, saksofonista, improwizator, kompozytor. Współpracuje z Ove Volquartzem. Brał udział w projektach  z tancerzami kontakt improwizacji - Michaelem Schummacherem i Konradem Szymańskim. Członek P.K.P. Trio, The Kurws, Loeffel. Debiutował wraz z zespołem Ziemia Planeta Ludzi (Vytwornia Om, 2008).

Jan Nykiel, tancerz, aktor, performer, muzyk, uczeń Oli Osowicz i Jacka Gembury. Od 2010 roku związany z Teatrem Muzycznym Capitol we Wrocławiu. Uczęszczał do Wrocławskiej Szkoły Jazzu i Muzyki Rozrywkowej we Wrocławiu (klasa gitary). Nykiel preferuje głównie techniki tańca współczesnego, ponadto wykorzystuje techniki improwizacji, kontakt improwizacji, BCM i tańca klasycznego. Twórca spektaklu "projekt kłamstwo". W swoich pracach bazuje na bezpośrednim wpływie muzyki na ruch i odwrotnie.

Josef Klammer, wykształcenie w zakresie fotografii, absolwent Akademii Muzycznej w Grazu w klasie perkusji. Od połowy lat osiemdziesiątych nieprzerwanie pracuje nad poszerzeniem dźwiękowym swego instrumentarium. Współdziała w instalacjach dźwiękowych i  wychodzących poza granice muzyki projektach, tworzy muzykę dla radia, telewizji i filmu oraz na potrzeby teatrów w kraju i za granicą.Adres:            Porgy & Bess, Riemergasse 11, 1010 Wiedeń

Wstęp/bilety:  www.porgy.at, Eintritt „pay as you wish“

 

Kontakt



Zuletzt bearbeitet 10.10.2013 13.50
Linki