Przez ponad 300 lat rozrastał się i piękniał, 

zadziwiając Europę przepychem. Dziś jest

najbardziej europejskim z rosyjskich miast.

Sankt Petersburg jest wyjątkowym i niespotykanym miastem na skalę światową. Miasto leży przy ujściu Newy do Zatoki Fińskiej. Liczy obecnie około 6 milionów mieszkańców. Nazywane jest drugą stolicą Rosji. Stanowi ważny ośrodek gospodarczy, naukowy i kulturalny.

Noc nad Newą

Najwięcej turystów przyjeżdża do Petersburga podczas "białych nocy". Noc nie nadchodzi i nie ściemnia się. Robi to niesamowite wrażenie. Dużą atrakcją są też liczne podnoszone mosty, które w nocy są podnoszone by umożliwić żeglugę statkom po Newie. Według rankingu UNESCO Petersburg to ósme pod względem turystycznej atrakcyjności miasto świata. 

Pomiędzy 1.00 a 4.00 są podnoszone cztery mosty na Newie  aby mogły przepłynąć statki transportowe. Dokładne godziny podnoszenia są wypisane przy każdym wjeździe na most. Największe tłumy gromadzą się przy moście Dworcowym.

Miasto zostało założone przez cara Piotra I na początku XVIII wieku, stąd nazwa jaką pierwotnie nosiło, czyli Piotrogród. Położenie nad Morzem Bałtyckim w dużym stopniu ułatwiło jego rozwój, a zwłaszcza rozbudowanie miasta-twierdzy mającej stanowić bastion obronny przed Szwedami. Budowa całego miasta trwała zaledwie 9 lat a zaraz po tym stało się ono stolicą Rosji. Ta ranga pozwoliła na stworzenie tu centrum rozwoju nauki i kultury.

Sankt Petersburg to miasto pełne urokliwych miejsc, zabytków, które koniecznie trzeba zobaczyć. Zaczynając od spaceru Newskim Prospektem – główną ulicą Petersburga. Przepiękne kamienice w barokowym stylu z kopułami w przyjaznych, pastelowych kolorach wykonanych zgodnie z życzeniem Piotra I. Wszystko to przecinają kanały, z których także Petersburg słynie i jest porównywane do Wenecji.

Newski Prospekt 25: Sobór Kazański znajduje się naprzeciw Domu Książki, przy Kanale Gribojedowa. Świątynia zainspirowana bazyliką św. Piotra w Rzymie otacza kolumnadą Plac Kazański. Nad nawą główną soboru znajduje się wielka, pozłacana kopuła. W czasach radzieckich w soborze znajdowało się Muzeum Ateizmu i Religii. Dziś ponownie pełniący funkcje sakralne sobór Kazański jest zaliczany do najpiękniejszych świątyń miasta.

Newski Prospekt 28:5-piętrowy budynek Domu Książki (l) o charatkerystycznej, szklanej wieży. Tzw. »Dom Knigi« Pawła Siuzora odznacza się mieszanką stylów architektonicznych. Projektaant połączył nowoczesne elementy (tj. np. windy) z elementami neorenesansowymi i neobarokowymi.

Newski Prospekt 41/42:Pałac Biełosielskich-Biełozierskich (p), z charakterystyczną ciemnoróżową fasadą pokrytą rzeźbami. Ma tu siedzibę centrum Informacji turystycznej oraz Muzeum Figur Wojskowych. Na wystawie znalazło się ponad 100 figur z historii Rosji i Petersburga.

Pałacowe Wybrzeże, najpiękniejsza część Petersburga z budynkiem Admiralicji i Soborem Izaaka (największa świątynia, budowa przez przeszło 40 lat !). A na placu – barokowy, przepiękny Pałac Zimowy, dzieło Rastrellego. Tutaj swoją siedzibę mieli rosyjscy carowie. We wnętrzu takie „cuda” jak Jordanowskie Schody czy Komnata Romanowów. I oczywiście jego najważniejszą częścią jest słynny Ermitaż, jak mówią Rosjanie największe muzeum świata – posiada imponująca kolekcję 3 milionów dzieł sztuki malarskiej. Oprócz tego miasto posiada 200 innych muzeów, 80 teatrów i 45 galerii, a także liczne kina i biblioteki !

"Zagłębie" sztuki

Krążownik Aurora

Petersburg to prawdziwe „zagłębie” sztuki. Przy Nabrzeżu Piotrogrodzkim cumuje znana z historii słynna „Aurora” symbol rewolucji październikowej. Z niego oddano strzał który był  znakiem do rozpoczęcia szturmu na Pałac Zimowy w 1917 roku i który zapoczątkował epokę Związku Radzieckiego.   »Aurora« to jeden z symboli Petersburga. W czasach leningradzkich był atrakcją ukazywaną na równi z carskimi pałacami i »zabytkami cerkiewnymi«.  - okręt był w użytku od 1903 do 1948 roku. Brał udział w wielu ważnych bitach i wydarzeniach.  dał znak rozpoczęcia szturmu Pałacu Zimowego w 1917 roku.  Okręt ten wchodził w skład carskiej Floty Bałtyckiej oraz Drugiej Eskadry Oceanu Spokojnego. Aktualnie na stałe zakotwiczony jest przy Nabrzeżu Piotrogrodzkim Newy i stanowi ciekawą atrakcje turystyczną Sankt Petersburga, a także jest pomnikiem Rewolucji Październikowej. .  

Twierdza Pietropawłowska. Najpierw powstrzymywała szwedzkie okręty, później stała się więzieniem politycznym. Na jej terenie chowano także wszystkich carów. Miasto jest też stolicą baletu. Funkcjonuje tu znany na całym świecie Balet Petersburski, który swoją działalność prowadzi od ponad 200 lat. Sami mieszkańcy żyją sztuką. Nie ma tu wielu dyskotek czy klubów, gdyż młodzież przedkłada spektakle teatralne nad inne formy rozrywki. Trzy największe teatry, to operowy Teatr Maryjski, dramatyczny Tovstonogov i komediowy Lensovieta.

Główną arterią Petersburga, powstałą jeszcze w czasach Piotra Wielkiego jest Prospekt Newski. To symbol miasta usytuowany w ścisłym centrum. Prospekt ciągnie się na długości 4,5 km, poczynając od Admiralicji i Pałacu Zimowego, a kończąc przy Soborze Aleksandra Newskiego. Ulica początkowo pełniła funkcję trasy wylotowej w stronę Nowogrodu. Z czasem powstały tu kościoły, pałace, kawiarnie i teatry. Dzisiaj spełnia rolę reprezentacyjną Petersburga. Jest to miejsce luksusowych sklepów, drogich hoteli i restauracji, ale także niezwykle atrakcyjnych zabytków, takich jak: Admiralicja, Sobór Kazański, Gostinnyj Dwor, Pasaż, Ermitaż, pałac Woroncowa, kościół ormiański, Sobór Aleksandra Newskiego, pomnik Katarzyny II oraz wiele innych. Prospekt Newski jest niewątpliwie tą częścią Petersburga, która mocno wpisała się w historię i kulturę miasta, dlatego spacer tym traktem należy do obowiązkowych dla turystów tu przybywających.

Ermitaż (ros. Эрмитаж) położony jest tuż nad samą Newą, między Nadbrzeżem Pałacowym a placem Pałacowym. W skład Ermitażu wchodzi pięć zabytkowych budynków. Najstarszy i jednocześnie największy z nich to Pałac Zimowy, nieco młodszymi są: Mały Ermitaż, Stary Ermitaż oraz Teatr Ermitażu, natomiast najmłodszym, bo XIX-wiecznym gmachem jest Nowy Ermitaż. Ermitaż to z francuskiego pustelnia, to właśnie tutaj caryca Katarzyna II spędzała wiele czasu na samotnych rozmyślaniach. Niewielu ludzi miało dostęp do tego pałacu. Sama caryca mówiła, że tylko ona i myszy mogą zachwycać się bogactwami Ermitażu. Obecnie Ermitaż stanowi jedno z największych i najbogatszych muzeów świata, a w 400 salach sześciu budynków o łącznej powierzchni 125,5 tys. m² zgromadzono mnóstwo znakomitych dzieł sztuki z całego świata. Łącznie muzeum posiada ponad 3 mln eksponatów, jednak większość z nich nie jest udostępniana dla turystów poza wystawami okresowymi.

Aby zobaczyć tylko te prezentowane, najważniejsze dzieła sztuki, na zwiedzanie Ermitażu należy przeznaczyć co najmniej dwa dni, ponieważ cały szlak zwiedzania mierzy blisko 25 km. Z kolei na pobieżne obejrzenie wszystkich eksponatów (1 minuta - 1 eksponat), zwiedzając po 10 godzin dziennie, potrzeba 15 lat. Oczywiście przewodnicy ograniczają czas zwiedzania tego muzeum do kilku godzin, pokazując tylko „wyciąg” z bogactw Ermitażu.

Wśród eksponatów wymienić można: dzieła i zabytki antyczne, archeologiczne i numizmatyczne oraz kolekcje malarstwa światowego (Rembrandt, Rubens, Gauguin, Picasso, Monet). Ermitaż Państwowy posiada filię w Kazaniu oraz placówki poza Rosją. W muzeum Ermitażu zgromadzono zarówno starożytne posągi, prehistoryczne kosztowności, egipskie mumie, jak i słynne nowożytne obrazy ...

Pewna ilość dzieł sztuki została sprowadzona przez Armię Czerwoną do Rosji, w tym w znacznej mierze do Ermitażu, z Niemiec, tuż po pokonaniu Hitlera. W Rosji znajdują się one do dziś. Rząd FR utrzymuje stanowisko władz ZSRR, że zdobyte dzieła sztuki stanowią rekompensatę za starty Rosjan wyrządzone przez Niemców podczas II wojny światowej. Warto przypomnieć, że hitlerowcy znacznie zniszczyli trzecią część miasta Sankt Petersburga.

Sobór Smolny(Sobór Zmartwychwstania Klasztoru Smolnego) uznawany jest za jedną z najwspanialszych świątyń w Petersburgu. Klasztor Smolny został ufundowany przez carową Elżbietę, która chciała w nim osiąść na stałe po zakończeniu sprawowania władzy. Budowa murów soboru i przylegającego doń klasztoru oraz dekoracja ich fasad nastąpiła w latach 1748-1764. Zaś dekoracja wnętrz w stylu klasycystycznym miała miejsce w latach 1832-1835. Sobór stanowi połączenie barokowych elementów z wieloma wieżami i kopułami. Główną częścią soboru jest katedra, której surowe wnętrze kontrastuje z architektonicznym bogactwem. Mieści się w niej 6 tys. osób. Z wysokiej dzwonnicy (68 m) soboru rozciąga się wspaniały widok na miasto. Smolny był wyświęcony jako sobór wszystkich szkół kobiecych. W 1917 r. stał się siedzibą komunistów. W czasach ZSRR został zniszczony i przekształcony w muzeum. Obecnie w odrestaurowanym Smolnym odbywają się koncerty i obrady, nie planuje się przywrócenia mu roli sakralnej. Warto jeszcze dodać, że Sobór Smolny jest jednym z najwyżej położonych punktów obserwacyjnych w Petersburgu.

W centrum Petersburga wznosi się jedna z najpiękniejszych cerkwi miasta – Spas-na-Krowi (Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego) - (chram na Krwi), która upamiętnia śmiertelny zamach na cara Aleksandra II, 1 marca 1881 r. Budowę cerkwi rozpoczęto dwa lata po zamachu (w 1883 r.) a ukończono dopiero po 25 latach. Cerkiew położona jest nad kanałem Gribojedowa, w pobliżu mostu Koniuszennego. Ta malownicza i bogato zdobiona budowla pobudza wyobraźnię i zachwyca: pięcioma kopułami, 81-metrową wieżą, kolorowymi mozaikami (w sumie świątynię pokrywa 7 tys. m2 mozaiki) oraz dzwonnicą z widniejącymi 144 mozaikowymi herbami. Okna cerkwi Spas-na-Krowi są obramowane rzeźbionymi pilastrami z ozdobnego estońskiego marmuru i zwieńczone kokosznikami. Wnętrze świątyni utrzymane jest w barwach ciemnoczerwonych i złotych, a do zdobienia baldachimu, podłogi i ikonostasu wykorzystano 20 rodzajów kamieni dekoracyjnych (np. rodonitu, jaspisu czy włoskiego marmuru). Obecnie cerkiew wykorzystywana jest do celów kulturowych.

Sobór Kazański nazwany tak na cześć cudownego obrazu Kazania. To jest główna Katedra St. Petersburga, jedna z największych katedr Rosji i najwspanialszych świątyń Petersburga (architekt A. Voronihin). W katedrze spoczywają szczątki feldmarszałka M. Kutuzowa, wielkiego rosyjskiego generała.

Pałac Zimowy w Petersburgu wraz z Placem Pałacowym położony jest wzdłuż rzeki Newy. Ten barokowy pałac powstał w latach 1754-1762 według projektu Bartolomeo Rastrellego. Budowano go dla Elżbiety Romanowej (córki cara Piotra I Wielkiego), wzorując się na francuskim Wersalu. W Pałacu Zimowym jako pierwsza zamieszkała cesarzowa Katarzyna II (1729-1796) i do 1905 r. obiekt ten był zimową rezydencją rosyjskich carów. W 1905 r. na Placu Pałacowym miała miejsce tzw. „krwawa niedziela” (pokojowa demonstracja robotnicza podczas której zginęło jednak 100 osób, a 300 zostało rannych), która była główną przyczyną wybuchu rewolucji. Zaś 7 listopada 1917 r. zajęcie Pałacu Zimowego przez bolszewików stało się jednym z symboli Rewolucji Październikowej.

W 1917 r. po upadku caratu, część pałacu zajęła siedziba Rządu Tymczasowego, a część zamieniono na szpital. Od 1922 r. pałac stanowi człon Ermitażu (muzeum). Warto dodać, że wiele spośród 1057 sal i komnat Pałacu Zimowego udostępnianych jest turystom. Ciekawostką jest też, że pałac ma 1786 drzwi wewnętrznych i 1945 okien.

Rosyjska Arka

Przez Admiraltiejskij Prospekt, wzdłuż Sadu Aleksandrowskiego, dochodzimy do serca grodu Piotrowego. Przed nami plac Pałacowy, który był sceną wielu wydarzeń historycznych. Na środku stoi kolumna z czerwonego granitu wzniesiona na cześć cara Aleksandra I.

Z jednej strony plac jest zamknięty półkoliście klasycystycznym gmachem Sztabu Generalnego, z drugiej barokowym Pałacem Zimowym wzniesionym w 1754 r.. W Pałacu Zimowym mieści się Ermitaż, jedno z największych (ponad 3 mln dzieł) muzeów świata. Zbiory sztuki zachodnioeuropejskiej zaczęła gromadzić caryca Katarzyna II (obecnie zajmują 5 budynków), a car Mikołaj II w 1852 r. udostępnił je zwiedzającym.

Miedziany Jeździec– to pomnik  z brązu znajdujący się w samym centrum miasta, na Placu Senackim. Powstał z inicjatywy Katarzyny II, ku czci założyciela Sankt Petersburga – cara Piotra I.  Prace nad monumentem rozpoczęły się w 1766 roku, a wykonawca pomnika był ceniony francuski rzeźbiarz - Étienne Maurice Falconet. Odsłonięcie pomnika nastąpiło w 1782 roku, w dniu 100 rocznicy przejęcia władzy przez Piotra I. Według legendy dopóki Jeździec stoi w centrum Sankt Petersburga to miasto jest bezpieczne od obcych napaści. Nawet w okresie 900 dni oblężenia Leningradu podczas II wojny światowej pomnik przetrwał w stanie nienaruszonym.

Pomnik Piotra I, dłuta Etienne Falconeta, ufundowała w 1782 r. caryca Katarzyna II. Na południe od placu Dekabrystów wznosi się monumentalny sobór św. Izaaka zbudowany w 1858 r. Pod złotą kopułą kryje się bogate wnętrze udostępnione do zwiedzania jako muzeum. Powszechny zachwyt budzą kolumny z malachitu, granitu mozaikowe ikony i zdobione półszlachetnymi kamieniami ściany. Z galerii widokowej pod kopułą roztacza się najpiękniejsza panorama miasta. Stąd cały „Piter” widać jak na dłoni.

Pałac Admiralicji– Adniralicja jest jednym z pierwszych gmachów wybudowanych w mieście. Dawniej w miejscu tym znajdowała się stocznia.  Budynki  jakie widzimy w obecnej postaci powstawały w latach 1806 – 1823. Ten okazały gmach reprezentuje styl klasycystyczny, fasada pałacu ma długość 407 metrów, zdobiona jest licznymi płaskorzeźbami oraz posągami, wysławiającymi świetność rosyjskiej floty. Na szczycie złotej iglicy pałacu znajduje się wiatrowskaz z motywem fregaty, który przez długi okres czasu był symbolem miasta. Od 1925 roku w budynku tym mieści się Instytut Inżynieryjny Marynarki Wojennej. W okresie II wojny światowej budynek uległ poważnym zniszczeniom, mimo to do dziś jest symbolem potęgi floty rosyjskiej, a także Sankt Petersburga.

Twierdza Pietropawłowska

Wzdłuż wybrzeża Newy idziemy w kierunku Twierdzy Pietropawłowskiej, najstarszej budowli miasta. Do rewolucji październikowej trzymano w niej więźniów politycznych. Byli wśród nich m.in.: dekabryści, Dostojewski, Gorki, Trocki.

Symbolem twierdzy, carskiej władzy i samego miasta jest zakończony 122-metrową iglicą Sobór śś. Piotra i Pawła. Wnętrze świątyni przytłacza barokowymi złoceniami. W białych marmurowych sarkofagach spoczywają rosyjscy carowie (od czasów Piotra I) i ich rodziny.

Ławra Aleksandra Newskiego

Jeśli drugim dniem pobytu jest niedziela, to warto pojechać na poranne nabożeństwo do ławry Aleksandra Newskiego (siedziba patriarchy Petersburga). Monastyr został założony w 1713 r. przez cara Piotra I w miejscu zwycięskiej bitwy stoczonej w 1240 r. przez wojska księcia nowogrodzkiego Aleksandra ze Szwedami.

Zespół klasztorny składa się z m.in.: barokowej cerkwi Zwiastowania i klasycystycznego soboru Świętej Trójcy. W cerkwi usłyszymy piękne śpiewy wywołujące tajemniczy nastrój. Tłumy wiernych przybywają, by oddać hołd relikwiom Newskiego (po prawej stronie od ikonostasu), którego w Rosji czci się jako świętego. Na terenach przyklasztornych mieszczą się trzy cmentarze: Łazarza, Mikołajewski i Tichwinski. Na tej ostatniej nekropolii spoczywają znane osobistości, np.: Piotr Czajkowski, Modest Musorgski, Nikołaj Rymski-Korsakow i Fiodor Dostojewski.

Sobór Izaaka Dalmatyńskiego

Sobór św. Izaaka jest największą świątynią w Sankt Petersburgu i drugą w Rosji (tuż po moskiewskim soborze Chrystusa Zbawiciela). Sobór uznawany jest także za czwarty co do wielkości obiekt sakralny świata. Sobór świętego Izaaka Dalmatyńskiego był budowany przez prawie 40 lat(w latach 1818-1858) na podmokłym, niełatwym do tego typu inwestycji terenie.

Petersburskie metro

Metro Sankt Petersburga (ros. Петербургский метрополитен) zostało otwarte 15 listopada 1955 r., prace trwały jednak od sierpnia 1947 r. Projekt budowy metra został zaproponowany w 1938 r. przez Aleksieja Kosygina, wiercenia rozpoczęto w 1941 r., na skutek wojny prace przerwano. Do 1992 r. metro było nazwane w cześć W. Lenina.

Petersburskie metro to 64 stacje w ramach pięciu linii. Łącznie w metrze zainstalowanych jest 235 eskalatorów, 808 bramek biletowych. Z kolejki korzysta dziennie 2,3 mln pasażerów, co daje rocznie prawie 836 mln osób (12. miejsce w świecie).

Petersburskie metro uchodzi za jedno z najgłębszych na świecie: jego tunel schodzi nawet do głębokości 110 metrów. Najgłębiej położoną stacją jest Admirałtiejskaja (102 m). Jednocześnie jest to najgłebiej położona stacja metra w Rosji. Tunel metra pod Newą znacznie się obniża, co jest odczuwalne przez pasażerów w trakcie jazdy. Średnia głębokość metra wynosi aż 60 metrów, a łączna długość tras kolejki 112,5 km.

Wg J. Stalina miejskie metro miało być »pałacami dla ludu« w opozycji do carskich pałaców, do których przez długie lata nie wpuszczano mieszczan. Mimo wielu ciekawych detali architektonicznych należy pamiętać, iż nie wolno robić zdjęć w metrze bez pozwolenia. Chociaż na wielu stacjach zobaczyć można ściany pokryte barwnymi mozaikami, a na korytarzach radzieckie (rosyjskie?) pamiątki, to, jak mówią znawcy, petersburskie metro nie jest kopią moskiewskiej kolejki. Metro jest mieszanką stylu leningradzkiego z petersburskim. Nowsze stacje są bardzo funkcjonalne, starsze pełnią nie tylko funkcję użytkową, ale i posiadają wartość historyczną.

Niezwykle interesująca jest najstarsza część metra. Na stacjach wiele tu monumentalnych kolumn, marmurów i wielkich, pałacowych wręcz żyrandoli. Odcinek Awtowo - plac Wosstanija (Linia Kirowsko-Wyborgskaja) to najstarsza część kolejki. Przystanek Płoszczad' Wosstanija to prawdziwe muzeum sztuki socrealizmu, ukazujące historię miasta-bohatera. Natomiast stacja Park Pobiedy stanowi przykład chruszczowowskiego minimalizmu. Stacja ta przypomina bardziej przystanek tramwajowy niż dworzec metra. Oczywistym faktem jest, że petersburskie metro większe wrażenie robi na turystach z Zachodu, niż na Polakach czy Rosjanach.

Wciąż trwa rozbudowa metra, do 2025 r. planuje się otworzyć 45 nowych stacji, powstanie też linia okrężna wokół centrum miasta.  

W większości miast na świecie trzeba się cieszyć, gdy na stacji jest w miarę czysto, nie ma zaduchu i nie śmierdzi. Poza tym zazwyczaj stacja metra to stacja metra i nie ma się czym podniecać. W Petersburgu jest zdecydowanie inaczej. Stacja metra to dzieło sztuki. Porównywalne jedynie do Moskwy – tam więcej marmurów, ale żyrandole, malowidła (obrazy wielkich rozmiarów), rzeźby, przestrzenie – tak budowano podziemne koleje tylko w Rosji.