Program towarzyszący wystawie

M. K. Čiurlionis. Litewska opowieść

październik – listopad 2015

17 października 2015, godz. 11.00

Spacer Litewski Kraków. Prowadzenie: dr Kamil Pecela

Spacer w obrębie starego miasta przypomni ślady związków Krakowa z Litwą. Ich tropienie przeplecie się z opowieścią o wydarzeniach, ideach i ludziach, którzy łączyli miasto polskich królów z daleką północą. Najważniejsza – w kontekście wystawy malarstwa Čiurlionisa – będzie grupa artystów litewskich, której doświadczenia zdobyte w okresie studiów w młodopolskim Krakowie dały szereg impulsów do modernizacji kultury litewskiej.

dr Kamil Pecela – polonista z wykształcenia, lituanista z pasji. Autor pracy o literaturze litewskiej międzywojennego Wilna, tłumacz z języka litewskiego, prowadzi fanpage „Kultura Litwy”.

Wstęp wolny, zbiórka przed MCK (Rynek Główny 25)

24 października 2015, godz. 17.00

Wilno – historia a pamięć- debata z udziałem  Jerzego Bahra, Thomasa Venclovy i Barbary Toruńczyk. Prowadzenie: prof. Jacek Purchla

Tematem rozmowy, w której udział wezmą eksperci i intelektualiści z Polski i Litwy, będzie Wilno – miasto, w którym współistnieją ze sobą pamięć i historia dwóch narodów. O tym, jakie niesie to ze sobą konsekwencje i wyzwania, rozmawiać będą Jerzy Bahr, Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej na Litwie w latach 2001–2005, Barbara Toruńczyk, wieloletnia redaktorka Zeszytów Literackich i Tomas Venclova, litewski poeta i eseista. Dyskusję poprowadzi dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury, prof. Jacek Purchla.

Spotkanie stanie się też okazją do wręczenia Barbarze Toruńczyk odznaki  Ministerstwa Kultury Republiki Litewskiej  Nieś swoje światło i nie przestawaj wierzyć . Wyróżnienie zostało przyznane w dowód uznania za wieloletnią pracę na rzecz przybliżania polskim czytelnikom literatury litewskiej, a także wielki wkład w tworzenie kulturowej i duchowej przestrzeni.

Wstęp wolny

Barbara Toruńczyk- publicystka, eseistka, historyk literatury, wydawca, działaczka opozycji demokratycznej w okresie PRL. Absolwentka socjologii na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Brała udział w wydarzeniach marca 1968, została w konsekwencji relegowana z uczelni, tymczasowo aresztowana i skazana na karę 2 lat pozbawienia wolności. Zwolnienie uzyskała w 1969. Kontynuowała działalność opozycyjną, m.in. wspierała rodziny więzionych działaczy Ruchu. Od 1976 współpracowała z Komitetem Obrony Robotników, następnie Komitetem Samoobrony Społecznej KOR i Towarzystwem Kursów Naukowych. Zaangażowana także w działalność drugiego obiegu jako autorka artykułów, redaktor i wydawca prasy niezależnej w Warszawie. W 1977 była współzałożycielką i sekretarzem redakcji almanachu literackiego „Zapis”. Była współpracowniczką Biuletynu Informacyjnego KSS „KOR” i „Krytyki” oraz członkinią redakcji periodyku „Res Publica”. Od 1980 przebywała we Francji. Była przedstawicielką Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOWA w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych. Założyła wydawane początkowo w Paryżu „Zeszyty Literackie”, będąc od 1982 redaktorem naczelnym tego kwartalnika. W czasie emigracji przygotowała m.in. serię wywiadów z dysydentami (Władimirem Bukowskim, Jiřím Ledererem, Jiří Pelikánem, Aleksandrem Zinowjewem) dla takich pism jak „Krytyka”, „Res Publica” i „Aneks”. W latach 1986–1987 przebywała na stypendium The Mary Ingraham Bunting Institute Radcliff College w Stanach Zjednoczonych. W 1992 powróciła do Polski, w 2005 została prezesem Fundacji Zeszytów Literackich. Jest członkinią Polskiego PEN Clubu. /na podstawie wikipedia.org/

5 listopada 2015, godz. 18.00

M. K. Čiurlionis i Z. Kymantaitė-Čiurlionienė: antycypacja modernizmu w kulturze litewskiej przez doświadczenie zjawisk Młodej Polski- wykład Nidy Gaidauskienė

Pierwsza część wykładu będzie poświęcona związkom Mikołaja Čiurlionisa i jego żony Zofii Kymantaitė-Čiurlionienė z polskim środowiskiem kulturalnym. Oboje kształcili się w Polsce – on w Warszawie, a ona w Krakowie – ale ich doświadczenia z tego okresu wciąż są słabo znane. Prelegentka skonfrontuje ich młodopolskie inspiracje z późniejszymi rozwiązaniami twórczymi, wykorzystanymi przez tych artystów. W drugiej części wykładu zostanie omówiona problematyka modernizmu w Wilnie.

Wykład odbywa się w ramach seminarium IHS UJ pt. Sztuka początku XX wieku. Polska i Litwa

Wstęp wolny

19 listopada 2015, godz. 18.00

Twórczość M. K. Čiurlionisa w kontekście europejskiego modernizmu- wykład Rasutė Žukienė

Przełom XIX i XX wieku to czas formowania się nowych postaw artystycznych. Artyści poszukiwali nowoczesnego języka, którym mogliby wyrazić swoje nadzieje i obawy związane z początkiem nowego stulecia. Poszukiwania te biegły w różnych kierunkach – od internacjonalizmu do sztuki narodowej. Inspiracje czerpano zarówno z najbliższego otoczenia i sztuki ludowej, jak również z odległych zakątków świata – fascynowano się na przykład powstałymi w Japonii drzeworytami. Europejskie środowisko artystyczne skupione wokół kilku uczelni i ośrodków dzieliło wspólne inspiracje. W tym właśnie kontekście poznamy sztukę Mikołaja Čiurlionisa.

Wykład odbywa się w ramach seminarium IHS UJ pt. Sztuka początku XX wieku. Polska i Litwa

Wstęp wolny.

6 grudnia 2015, godz. 10.00-18.00

Imieniny Mikołaja. Dzień otwarty wystawy.

W programie:

godz. 12.00, 14.00, 16.00 zwiedzanie wystawy z przewodnikiem w j. polskim

godz. 16.15 zwiedzanie wystawy z przewodnikiem w j. angielskim

godz. 11.00-12.30 warsztaty dla dzieci w wieku 4-6 lat

godz. 13.30-15.00 warsztaty dla dzieci w wieku 7-9 lat

godz. 17.00 Mikołaj Konstanty Čiurlionis – muzyka i malarstwo – wykład Małgorzaty Janickiej – Słysz*

ilustrowany fragmentami utworów artysty

Na wydarzenia i wystawę wstęp wolny

*Małgorzata Janicka – Słysz  - ukończyła teorię muzyki w Akademii Muzycznej w Krakowie. W pracy naukowej skoncentrowana na twórczości Vytautasa Bacevičiusa, współczesnej muzyce polskiej i litewskiej oraz muzyce Karola Szymanowskiego. Uczestniczyła w międzynarodowych sesjach naukowych m.in. w Wilnie, Aarhus, Londynie, Leuven, Lipsku, Paryżu, Canterbury, a także w polskich konferencjach muzykologicznych organizowanych w Warszawie, Poznaniu, Łodzi, Bydgoszczy, Wrocławiu i rodzinnym Krakowie. Opublikowała książkę Vytautas Bacevićius i jego idee muzyki kosmicznej (2001) oraz artykuły w polskich i zagranicznych pracach zbiorowych. Jest doktorem habilitowanych, adiunktem w Katedrze Teorii i Interpretacji Dzieła Muzycznego oraz członkiem Sekcji Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich; w latach 2008-2021 pełniła funkcję prorektora ds. Dydaktyki i Promocji w macierzystej uczelni. Wraz z Grupą Twórczą Castello, której jest dyrektorem artystycznym, nagrywa i wydaje płyty oraz organizuje koncerty i festiwal „Wawelu o zmierzchu” (od roku 2008). Uhonorowana została m.in.: w 2009 odznaką Prezydenta Miasta Krakowa „Honoris gratia”, a w 2012 – nagrodą „Excellence in Teaching”, ustanowioną przez małżeństwo Prof. Ray E. i Ruth A. Robinson z USA.

10 grudnia 2015, godz. 18.00

Pejzaże Čiurlionisa – pomiędzy symbolizmem a abstrakcją- wykład Anny Baranowej

 „Artyści, którzy zasłynęli na polu syntezy sztuk musieli mieć co najmniej podwójny talent. Niemcy nazywają ten dar doppelte Begabung. Ale najczęściej talenty występują u takich jednostek w jeszcze większym stężeniu. Komponują, grają, piszą wiersze, prozę, dramaty, malują, rzeźbią, projektują (…)  Stopienie w jedno specyficznych wartości różnych sztuk udało się jednak nielicznym. Należy do nich bez wątpienia Mikołaj Konstanty Čiurlionis (1875–1911), litewski kompozytor i malarz, poeta i teoretyk. Był wizjonerem, który pozostawił po sobie inspirowane muzyką malarskie fantazje, stanowiące jedną z najciekawszych realizacji idei korespondencji sztuk w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku. Długo zapomniany, dopiero od niedawna jest odkrywany przez szerszą publiczność. Dzieje recepcji Čiurlionisa same w sobie są tematem fascynującym, a spór o jego miejsce w historii sztuki europejskiej trwa co najmniej od półwiecza” (fragment tekstu Anny Baranowej pt. Spotkania z Čiurlionisem, Podkowiański Magazyn Kulturalny, nr 45 (zima/wiosna 2005))

Anna Baranowa- krytyczka, historyczka sztuki, kuratorka wystaw. Od początku swojej pracy naukowej związana jest z Instytutem Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykłada także krytykę artystyczną na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Zajmuje się historią i teorią sztuki XIX i XX wieku, zwłaszcza zagadnieniami utopii artystycznych, pokrewieństwa sztuk oraz miejsca sztuki i artysty w społeczeństwie. Należy do Stowarzyszenia Historyków Sztuki (od 2003 jako członek Zarządu Oddziału Krakowskiego SHS jest odpowiedzialna za działalność Sekcji Sztuki Nowoczesnej) oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki (AICA). Autorka się ponad 300 recenzji, esejów, wywiadów oraz tekstów naukowych. Uczestniczka wielu konferencji w kraju i zagranicą.

W roku 2014 odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi za działalność na polu Stowarzyszenia Historyków Sztuki.

Wykład w ramach seminarium IHS UJ: Sztuka początku XX wieku. Polska i Litwa

Wstęp wolny

17 grudnia 2015, godz. 18.00

Droga Čiurlionisa do muzycznego malarstwa–wykład Pawła Siechowicza

Wykład ilustrowany będzie przykładami muzycznymi oraz schematami obrazującymi sposób, w jaki Čiurlionis przenosił na kartony swoje partytury.

Zanim Čiurlionis zaczął malować na kartonie i płótnie, komponował muzykę, dla której inspiracją było wspomnienie  litewskiego krajobrazu. Kompozytor został malarzem. W korespondencji z Eugeniuszem Morawskim odnajdziemy jednak wskazówkę, która pozwala przypuszczać, że pierwsze próby malarskie Litwina utrwalają jego wrażenia odczuwania muzyki. Kilka lat później powstają pierwsze obrazy opatrzone tytułami form muzycznych. Świadectwem drogi Čiurlionisa do umuzycznienia malarstwa są fortepianowe miniatury zachowane w szkicowej formie. Odnajdziemy w nich rozwiązania strukturalne przenoszone później na kartony w kolejnych cyklach malarskich sonat oraz preludiów i fug, co wskazuje, że muzyczna struktura tych obrazów projektowana była w trakcie improwizacji przy fortepianie.

Paweł Siechowicz-  muzykolog, autor książki Wyobraźnia muzyczna Mikalojusa Konstantinasa Čiurlionisa, która niebawem ukaże się nakładem Wydawnictwa Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Wyniki swoich badań nad twórczością Čiurlionisa przedstawiał na konferencjach w Genui, Wilnie i Tbilisi, publikując artykuły w tomach pokonferencyjnych oraz w „Roczniku Historii Sztuki” (38/2013), a także na łamach „Ruchu Muzycznego” (11/2014).

/10.2015/

Stali patroni medialni: TVP Kraków, Radio Kraków Małopolska, OFF Radio Kraków, Gazeta Wyborcza, Tygodnik Powszechny, Karnet, In your pocket, Polski Portal Kultury O.pl, Herito, AHiCE

Patroni medialni wystawy: Jedynka Polskie Radio, TVP KULTURA,  New Eastern Europe, SZUM Telewizja M, Teatr Bagatela